Maar dat zijn geen gevoelens. Dat zijn de gedachten die de gevoelens waar op wordt gedoeld, uitlokten. Of het gedrag dat bij het gevoel hoort. Heel wat mensen vinden het lastig om woorden te vinden voor hun gevoelens. Meestal is dat, omdat ze in de kinder- en jeugdjaren geen taal hebben meegekregen voor de emoties die ze voelden. En daar waar er geen taal is voor emoties, zie je mensen in de praktijk vastlopen in hun gevoelens. En melden ze zich aan met klachten als bijvoorbeeld hyperventilatie, onbeheersbare woede, unheimische gevoelens, angsten, depressie, moeite met grenzen, relatieproblemen. Daarom een heldere en korte uitleg over de meest voorkomende emoties. Met een handig ezelsbruggetje om ze te kunnen onthouden.

 

Basis emoties

 

Er is een veelheid aan gevoelens die vrijwel allemaal terug te voeren zijn op vier basisemoties (al is daar nog wel wat discussie over onder psychologen).

We noemen deze vier basisgevoelens voor het gemak: de vier béé’s (4 b’s).  Hoe vind je nu woorden voor de gevoelens die in jouw specifieke situatie gelden? Het meest eenvoudig is om na te gaan of je gevoelens het beste passen in één van deze vergaarbakken. Daarna kun je je bijvoorbeeld het volgende afvragen. Ben ik slechts een béétje bang of héél bang. Zo ontstaat er binnen die vergaarbakken variatie. Kijk maar:

10	(paniek)
7	(angst)
5	(bang)
3	(bezorgd)
1	(alert)

 Zo kan boosheid  variëren van lichte irritatie tot woede en haat. En bedroefd kun je evengoed in verschillende gradaties zijn en verwoorden als  ‘teleurstelling’ of ‘ontroerd’ tot verdrietig en zelf rouw. Misschien onnodig op te merken dat één situatie meerdere gevoelens met zich mee kan brengen. Als gevolg van verschillende gedachten die je over een bepaalde gebeurtenis kan hebben; iets kan beangstigend en tegelijk een uitdaging zijn. Je zou emoties kunnen vergelijken met primaire kleuren: geel, blauw, en rood. Deze kleuren zijn helder en duidelijk, maar in het dagelijks leven zien we vaak mengkleuren: oranje, groen, bruin. Zo is het ook met emoties, door de mate en situatie waarin emoties spelen te variëren, ontstaan accentverschillen en soms compleet nieuwe kleuren.  Eerder opgedane ervaringen,  gevoel van vertrouwen, en steun die je uit je omgeving ontvangt, zijn allemaal factoren die daarin ook een rol spelen.

Het is de moeite waard emoties te leren herkennen. Eventueel met behulp van het gedragsschema (zie schema 5 G’s). Emoties geven belangrijke signalen over iemands waarden en grenzen, maar ook over iemands passies of sociale gevoeligheid. Daarom is het zo waardevol te ontdekken welke emoties je ervaart in welke situatie. Ze helpen je te ontdekken wat voor jou belangrijk is, in relaties, in werk. Ze zeggen iets over wie je bent. Een relatief recente en inspirerende vorm van therapie die sterk rekening houdt met gevoelens en ze inzet in de versterking van relaties met mensen onderling, is de emotionally focused therapy.